Ken jij vrouwen die nog nooit op dieet geweest zijn? Ik maar weinig. Bijna iedereen heeft er wel ervaring mee. Maar hoe komt dat toch? Wanneer is die obsessie met diëten begonnen? Of is het altijd al zo geweest?

Diëten om af te vallen was niet altijd zo’n hype als nu. Vroeger – heel vroeger – was het een voordeel als je wat meer vlees aan je lijf had, want op bizons jagen en strenge winters overleven was geen koud kunstje. En later betekende een ronder postuur dat je tot de hogere klasse behoorde; het was een kwestie van prestige.

Maar vanaf de 19de eeuw veranderde dat. In die periode waren er namelijk een aantal populaire figuren die wat te zeggen hadden over eten en afvallen. Zij kregen hun boodschap tot bij het grote publiek en sindsdien is onze obsessie met diëten alleen maar gegroeid.

Het begon rond 1810 met Lord Byron. Hij was een dichter en volgde een strikt dieet om zijn gewicht onder controle te houden. Op een bepaald moment at hij per dag slechts een sneetje brood en een kopje thee als ontbijt, en een groentemaaltijd met bruiswater als avondmaal. En ’s avonds dronk hij nog een kopje thee – zonder suiker en melk. Hij verloor hierdoor heel wat kilo’s en omdat hij zo populair was, begonnen heel wat mensen hem na te doen.

Een tiental jaar later verscheen Sylvester Graham op het toneel met zijn idee over hoe mensen moesten eten. Hij promootte een dieet met veel verse groenten, fruit, volkorenproducten en vezels, en zonder vlees en kruiden. Hij geloofde dat dit het beste was voor de gezondheid, maar belangrijker nog dat het onzuivere gedachten zou verdrijven en masturbatie zou doen stoppen. En hij had een aantal trouwe volgers die zijn dieet volgde.

Rond 1850 zag de wereld opnieuw een bekend persoon die er alles aan deed om slank te blijven: keizerin Sisi van Oostenrijk. Zij was 1,72 m groot en woog als volwassene constant rond de 50 kg. Ze had een afkeer van dikke vrouwen en wilde absoluut haar gewicht behouden. Dat deed ze door veel te sporten en streng te diëten. Het enige wat ze at (of eigenlijk dronk) was bouillon, melk en appelsienen. Ze was ook erg trots op haar slanke taille, die ze met een corset nog smaller maakte dan die al was. Haar uiterlijk was enorm belangrijk voor haar en ze had er dus veel voor over om er slank en mooi uit te zien.

In 1863 publiceerde William Banting zijn Letter on Corpulence, Addressed to the Public. Hij beschreef in dat boekje hoe hij 20 kilo kwijtgeraakt was door een dieet te volgen en legde uit wat hij allemaal at (en vooral niet at). Het boek werd een succes en wordt daarmee gezien als het begin van diëten zoals we dat nu kennen.

De volgende in rij is James Salisbury. De naam zegt je misschien iets, want de Salisbury steak is naar hem genoemd. En dat was exact wat hij voorstelde dat je moest eten om gezond te worden en af te vallen: drie keer per dag gemalen rundsvlees met veel water en weinig groenten, fruit, zetmeel en vet. Dat was zijn recept voor een slank leven zonder al te veel fysieke problemen.

Op het einde van de 19de eeuw was er nog een figuur die heel wat invloed had op hoe mensen in die tijd met eten omgingen: dr. John Harvey Kellogg – jawel, die van de cornflakes. Hij was een fan van Graham en vond Corn Flakes uit om seksuele verlangens te onderdrukken en masturbatie tegen te gaan. Hij had er zo’n afkeer van dat hij een voorstander was van jongens te laten besnijden zonder verdoving en de clitoris van vrouwen met het zuur fenol te behandelen. Lijkt me een gezellige kerel …

Na bijna 100 jaar aan boodschappen over hoe je slank kon worden, was er dus duidelijk een strijd tegen vet aan de gang.

Bovendien verdween in de 20e eeuw ook het korset, dat er tot dan voor had gezorgd dat het figuur van vrouwen voldeed aan de normen van die tijd. Nu dat hulpmiddel wegviel, waren veel vrouwen ongelukkig over hun natuurlijke figuur.

En ook de industriële revolutie zorgde voor een verandering: gestandaardiseerde kledingmaten werden populair, waardoor vrouwen zich erg bewust werden van hun maat. Ervoor werd alles op maat gemaakt door een kleermaker, maar nu ging iedereen naar kledingwinkels om een S, M of L te kopen. Ideaal om te kunnen vergelijken wie dikker was.

Met het dunne lichaamsideaal dat toen heerste, is het dan ook geen wonder dat slank zijn voor veel vrouwen een obsessie werd. En daardoor werden diëten en afvallen een nationale sport.

Lulu Hunt Peters – een naam die je waarschijnlijk nog nooit gehoord hebt – droeg daar graag haar steentje aan bij met haar boek Diet & Health: With Key to the Calories. Zij was de persoon die ervoor zorgde dat caloriën tellen dé manier werd om af te vallen. Op dat moment wist niemand wat een calorie was, laat staan dat ze het woord konden uitspreken. Maar met haar dieetboek wist Lulu een hele generatie ervan te overtuigen dat caloriën de weg waren naar een slank leven.

En vanaf dan werd de ene na de andere manier verzonnen om kilo’s kwijt te geraken: lintwormen, pillen, het koolsoepdieet, Weight Watchers, Atkins, het bloedgroepdieet, Dukan, South Beach … Te veel om hier op te noemen. En het is nooit meer gestopt.

Diëten om af te vallen zit dus al meer dan 200 jaar in ons systeem.

Dat is een lange tijd. Het is dus niet zomaar een trend van de voorbije jaren. Het zit al veel langer diepgeworteld in onze cultuur. En we blijven er maar mee doorgaan, want het is natuurlijk moeilijk om zo’n lange traditie te veranderen.

Toen ik leerde dat diëten helemaal niet werkt en zelfs heel wat negatieve gevolgen heeft, heb ik het mezelf weleens kwalijk genomen dat ik zo lang op dieet geweest ben.Waarom had ik toch ooit gedacht dat het een goed idee was?

Maar nu weet ik dus dat dit niet zomaar een individuele kwestie is. Die mentaliteit zit al zo lang in ons systeem, dat het maar logisch is dat wij nu nog steeds met z’n allen denken dat we moeten afvallen. Natuurlijk spelen de huidige schoonheidsidealen mee en steken de dieet- en voedingsindustrie er ook voor iets tussen. Maar zo’n lange culturele traditie mag je toch niet onderschatten.

Als je het jezelf dus ooit kwalijk neemt dat je zoveel tijd hebt verspild aan diëten, wees dan mild voor jezelf. Jij kan er ook niet aan doen dat jij in onze cultuur bent opgegroeid waarin diëten om af te vallen een obsessie is. Aan dat verleden kan je niets veranderen. Maar je kan er wel voor kiezen om het vanaf nu achter je te laten.